Podstawowy skład każdej drużyny piłkarskiej tworzy jedenastu zawodników. Zajmują oni różne pozycje – jeden jest bramkarzem, inni obrońcami lub pomocnikami. W zespole znajduje się także napastnik, czyli specjalista od zdobywania goli. Można wskazać kilka ról, które pełnią gracze z linii ataku, a ich rola w ofensywie zależy od obranej przez trenera taktyki.
Z artykułu na temat napastnika w piłce nożnej dowiesz się:
- Jaka jest definicja tej roli?
- Czym zajmuje się środkowy napastnik?
- Jakie zadania na boisku ma napastnik cofnięty?
- Co należy do kompetencji skrzydłowych?
Kto to napastnik? Co robi na boisku?
Napastnik to podstawowy zawodnik linii ataku każdej piłkarskiej drużyny. Pomimo tego, że współcześnie od piłkarzy ofensywnych oczekuje się również wspierania kolegów z defensywy i niejeden trener wyznaje zasadę „bronimy całą drużyną”, podstawowym zadaniem napastnika nadal pozostaje strzelanie goli.
Na napastniku skupiają się przede wszystkim jego koledzy z linii pomocy, którzy starają się adresować do niego zagrania i wypracowywać jak najdogodniejsze do zdobycia bramki sytuacje. Zainteresowanie napastnikiem dotyczy jednak również obrońców z drużyny przeciwnej. Defensor, który pilnuje danego snajpera, musi być w stanie nieustannie zachowywać czujność. W przypadku rywalizacji z najlepszymi napastnikami świata nawet ułamek sekundy dekoncentracji i pozwolenie im na zniknięcie z pola widzenia może zrodzić niepożądane skutki w postaci straconego gola. A nie jest to łatwe, gdyż style gry poszczególnych napastników różnią się, podobnie jak ich boiskowe role.
Podstawą większości drużyn jest środkowy napastnik
Środkowy napastnik najczęściej przebywa w centralnej części pola karnego przeciwnika i jest jego typowym „lisem”, czyli z reguły nie są mu przydzielane inne zadania, niż szukanie szansy na zdobycie gola. Charakteryzować powinna go przede wszystkim dobra gra w powietrzu, zatem wielu środkowych napastników imponuje wysokim wzrostem oraz silnie zbudowaną sylwetką, ułatwiającą walkę o piłkę z porównywalnie rosłymi obrońcami.
Środkowy napastnik powinien nie tylko dobrze grać głową, lecz także wyróżniać się refleksem i zdolnością przewidywania różnych sytuacji. W polu karnym bardzo często jest niewiele czasu na reakcję albo zagranie od kolegi jest bardzo szybkie, zatem napastnik musi potrafić odnaleźć się w danej sytuacji i w odpowiednim momencie dostawić nogę.
Znacznie więcej zadań ma cofnięty napastnik
Cofnięty napastnik najczęściej obecny jest w takich formacjach piłkarskich jak 4-4-2 lub 4-4-1-1. Wówczas nie jest w linii ataku osamotniony i tworzy ją z partnerem. Różnica między nim a bardziej wysuniętym kolegą jest taka, że występuje za jego plecami i stanowi łącznik pomiędzy linią pomocy a ataku. Zadaniem cofniętego napastnika nie jest wyłącznie zdobywanie goli i spędzanie większej ilości czasu w polu karnym rywala. Powinien on także być obecny poza obrębem szesnastki i wspierać drużynę w rozgrywaniu akcji.
Wielu cofniętych napastników czuje się znakomicie w grze tyłem do bramki i dlatego sprawdzają się w roli gracza podającego czy regulującego tempo danej akcji. Ponadto grając w „podwieszeniu” za partnerem z ataku, mają więcej możliwości na to, aby strzelać gole nie tylko w granicach pola karnego, lecz także zza szesnastki, uderzając z dystansu.
Wielu napastników ewoluowało na przestrzeni lat swojej kariery. Przykładowo Wayne Rooney przez wiele sezonów był klasycznym wysuniętym napastnikiem w ustawieniu 4-4-2, lecz od sezonu 2010/2011 jego rola uległa przeobrażeniu. Piłkarz Manchesteru United zaczął być odpowiedzialny nie tylko za zdobywanie goli i w efekcie samemu kreował akcje podbramkowe drużyny, grając jako cofnięty napastnik za plecami sytuowanego na szpicy Javiera Hernándeza, a potem Robina van Persiego.
Robert Lewandowski natomiast stanowi przykład zawodnika, który z jednej strony jest jedynym napastnikiem w drużynie Bayernu Monachium, z drugiej reprezentant Polski bardzo często uczestniczy w akcjach już przed polem karnym przeciwnika. Wykazuje się zdolnością grania tyłem do bramki rywala, wymienia sporo podań z kolegami z drużyny i pełni nawet rolę rozgrywającego.
Napastnikiem może być także skrzydłowy
Skrzydłowy to inaczej boczny napastnik, najczęściej obecny w ustawieniu 4-3-3. Czasami zaliczany jest do pozycji pomocnika, niemniej stanowi przede wszystkim element linii ataku. W przeciwieństwie do środkowych napastników, skrzydłowi nie muszą wyróżniać się umiejętnością walki w powietrzu. Ich podstawowy atut powinno stanowić podanie.
Zadaniem skrzydłowym bowiem jest dogrywanie partnerowi z ofensywy – w formie dośrodkowania lub płaskiego zagrania po ziemi. Ponadto skrzydłowy powinien charakteryzować się umiejętnością dryblingu. W trakcie meczu pilnowany jest przez bocznego obrońcę drużyny przeciwnej, który będzie starał się uniemożliwić dośrodkowanie. W takich przypadkach skrzydłowy powinien minąć rywala lub wygrać z nim bieg sprinterski w kierunku wypuszczonej do przodu piłki i wypracować sobie odpowiednią pozycję do dogrania.
Współcześnie wśród najbardziej znanych skrzydłowych na świecie znajdują się Raheem Sterling z Manchesteru City, reprezentujący Liverpool Mohamed Salah i Sadio Mané czy broniący barw Realu Madryt Eden Hazard. W przypadku niektórych zawodników nastąpiła zmiana pozycji i przez lata grający na pozycjach skrzydłowych Cristiano Ronaldo oraz Lionel Messi obecnie częściej występujący w bardziej centralnej części boiska.